Dili-27/05/2025-Média Defisénsia, Provedor dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) “sigla
portuges” realiza atividade selebrasaun aniversariu PDHJ ba dala-21 iha Timor-Leste,
nafatin sai lian ba lian laek sira, no divulga relatoriu 2024 nian relasiona ho
Monitorizasaun no Identifika Problema balun
ne’ebé instituisaun hasoru.
Tuir PDHJ, Virgílio da Silva
Guterres “Lamukan”, dehan atividade ohin aniversariu PDHJ nian ho tema “TL ida
ne’ebé respeita no proteje direitus humanus ho servisu públiku mak justu no
efitivu”, aumesmu tempu publika relatóriu ne’ebé PDHJ halo ona iha tinan 2024 kona-ba
monitorizasaun no investigasaun durante ne’e dadur balun la hetan asisténsia
legál.
“Ami halo monitorizasaun no
investigasaun iha tinan 2024 nia laran, iha buat balun ne'ebé ami anota ezemplu,
iha dadur balun la hetan asisténsia legál no laiha advogadu. Aleinde ne’e mós
dadur sira la hetan asisténsia legál, sira la hetan asistensia saude nian iha
prizaun laran durante iha dadur nia laran. Ami mós deteta katak iha duni
problema ai-moruk iha Hospital Nacional Guido Valadares (HNGV), liga ba stock
ai-moruk laiha. Problema balun kona-ba governu la aumenta kontratu ba
profisional saude 2000 resin. Susesu durante ne'e hanesan membru plenu ba
Aliansa Globál ba instituisaun direitu umanu, tinan-tinan ami bele ko'alia iha fitun
mundiál, hodi reprezenta Timor-Leste iha ONU”, Afirma PDHJ “Lamukan” iha Salaun
PDHJ Kakoli Dili, 26/05.
Provedor dos Direitos Humanos e
Justiça akresentra tan, problema ne’ebé PDHJ identifika mak dadur balun la
hetan fasilidade, no sela detensaun eskuadra Polísia iha Postu Administrativu 65
kondisaun ladi'ak.
“Failansu hirak ne’e hatudu katak
iha prizaun Suai, pur-ezemplu, hahú husi Janeiru to'o Fevereiru 2024, dadur
sira kuaze la hetan fasilidade hanesan sabaun, pastadente no suply hahán
loron-loron atrazadu husi kompania ne’ebé toma konta. Ami identifika iha
Komandu PNTL nia servisu fatin liu-liu iha sela detensaun eskudra Polísia iha Postu
Administrativu 65 nia kondisaun ladi'ak, no sela iha Komandu Polísia iha
Munisípiu 13 nia kondisaun la di’ak atu detein prizuneru sira iha sela laran ne’e
bele fó impaktu mós ba saude. Relatóriu
investigasaun kriminál ne'ebé ami halo iha 2024 nia laran, rejistadu kazu krime
hamutuk 32, barak envolve husi membru PNTL no profesór sira liga ba violénsia
eskolár ba PNTL liga ba fó sansaun ba infratór sira iha Manufahi, Polísia
Tránzitu kastigu joven ida hodi see nia tilun ba knalpot depois gás to'o joven
nia tilun infesaun tiha. Ami husu ba Ministériu Interiór no Komandu Jerál
tau-atensaun hodi rezolve kestaun sira-ne'e”, Haktuir Provedór Lamukan.
Iha fatin hanesan Defensór Públiku Jerál, Câncio Xavier, hatete problema ne’ebé relasiona ho relatoriu ne’ebé PDHJ halo fiskalizasaun iha prizaun tolu hanesan Bekora, Gleno no Suai, durante ne’e prizioneiru sira infrenta duni problema ba nesesidade moris.
“Relatoriu ne’ebé ami indentifika,
Defensór Públiku Jerál hanesan parte integrante iha membru advogasia ba prizaun
nian. Ami kontinua tau atensaun ba relatoriu sira ne’ebé mai husi PDHJ hanesan
membru rede advogasia nafatin tau atensaun ba futuru bele hadi’a di’ak liután. Hau
nia haree kapital humanu sei dook husi espetativa, maibé aborda atu hadia ba
kondisaun hirak ne’e bainhira iha rekursu ne’ebé naton fiar katak ba futuru sei
rezolve ba problema ne’ebé daudaun ne’e infrenta hela ba oin ida-idak sei responsabilidade
rasik ba kliente sira”, Tenik Defensór Públiku Jerál, Câncio.
Entretantu, relasiona ho problema hirak
ne'e sira sempre simu no rejistu iha rekursu sira. Tanba dadaun ne’e sira iha
de'it defensór na'in-34, husu ba Governu aumenta tan rekursu umanu iha
Defensoria Públika nian ba futuru bele hadia kestaun sira ne’e iha rai-laran.
Jormnalista : Geraldino Magno
Editor : Média RKDTL
0 Comments