Dili-07/06/2024-Média
Defisiensia, tuir informasaun ne’ebé mak Ministeriu
Saúde relata katak iha munispiu 3 mak numeru moras lepra sae, maibé iha tina
inda ne’e Asosiasaun Ema Afeta
Lepra Timor-leste (AEAL-TL) simu tan informasaun husi MS katak kazu ema afeta
moras lepra aumenta iha tina ne’e husi
munisipiu Ermera.
Ba
Média Defisiensia Maneger AEAL-TL Ananias de Araújo iha nia intervista hatete, AEAL-TL
hasoru hela problema relasiona ho kazu lepra ne’ebé sae as iha munisipiu 3
inklui Oecuse no iha tinan ida ne’e Ermera komesa aumenta, tanba ne’e liu husi
problema sira ne’e mak AEAL-TL deside hakrak atu loke mos servisu ba iha Ermera
ba tinan ida ne’e maske la iha fundus, maibé ho vontade voluntarimsu hodi bele
hala’o atividade refer.
“AEAL-TL
hasoru hela problema ida tanba iha area ne’ebé mak deside ona ba munisipiu 3
de’it mak moras lepra as, hanesan Dili Baucau, no Manatutu inklui Oecuse, mas
na realidade ba tina ida ne’e komesa husi janeiru mai to’o iha maiu relata mai
husi ermera entaun kazu lepra ne’e sae fali husi ermera, no ermera mak agora
komesa sae fali, entaun kazu ida ne’e afeta mos ba labarik sira joven de’it,
entaun AEAL-TL planu hela par oinsa bele hare ida ne’e no koko atu loke tan
programa balu ba ne’ebá maske sein fundus mais ami ho voluntariu tanba ami nia
ekipa mai husi ermera mos iha ona entaun ami koko mos ba iha ne’ebá. Dadaun
ne’e ami iha kazu 5 husi ermera maibé kazu 5 ne’e ho idade 30 mai kraik, se ita
hatene ona katak kuandu kazu ne’e husi ne’ebá husi area diferente entaun sei
iha ema ne’ebé kona hela lepra maibé seidauk relata an, entaun ida ne’e servisu
boot ba iha Asosiasaun Lepra para oinsa atu bele hare, tanba sira maioria husi
Ermera mai halo tratamentu iha Dili deit entaun ida ne’e sai difikuldade tebes
ba sira oinsa fila ba mai ba mai foti aimoruk, ida ne’e ami hanoin hela para
oinsa loke servisu ida ba iha munisipiu Ermera,” dehan Manazer iha ofice
AEAL-TL 07/06.
Nia
hatutan, ba tinan ne’e SASCAS apoiu fundus ba sira hodi hala’o atividade ba iha
munisipiu 3 hanesan Dili, Baucaun no Likisa, no ba oras ne’e sira nia ekipa
destaka ona iha terenu hodi bele hala’o deit servisu iha fulan Juñu nia laran,
atividade ne’ebé sira sei hala’o mak sosializasaun iha eskola, komunidade,
familia sira oinsa atu deteinsaun ba protesaun sedu moras lepra.
“Ba
tinan ida ne’e AEAL-TL nia ekipa destaka ona iha munisipiu 3, tanba hetan
fundus husi SASCAS entaun ita komesa ona estabelse staff sira ba iha munispiu,
iha munisipiu 3 mak ita atu kobre iha tinan ida ne’e no servisu la’o ona ba iha
Baucau, Dili, no Likisa. Komesan ona kordenasaun no fulan jullu ne’e ita komesa
ona atividade sira la’o iha munisipiu 3 dala ida, atividade ne’ebé ita sei
hala’o iha munisipiu 3 ne’e mak ita hala’o sosializasaun ba eskola ba
komunidade, familia oinsa mak bele prevensaun sedu ba moras lepra inklui
detensaun sedu, detensaun sedu ne’e mak importante liu tanba ita hatene katak
moras lepra dalaruma familia ida kona ona lepra automatikamente nia familia
seluk ita tenki suspeta ona ne’ebé mak hela hamutuk ho sira, atu nune’e bele prevene
sedu,” hatutan Ananias.
Nia
salienta tan, husi Janeiru mai to’o Maiu sira programa nafatin konselin no
tulun pasiente lepra sira ne’ebé sei iha hela tratamentu nia laran, no halo mos
atividade apoiu suplemen ba pasiente lepra sira inklui familia vunerabilidade
sira ne’ebé presiza tulun. Suplemen sira ne’e sira hetan ajuda husi Palasiu no
balu husi Sentru Solidaridade Sosial.
“Husi
Janeiro mai to’o iha fulan Maiu ne’e AEAL-TL nia programa nafatin konselin
tulun pasiente sira ne’ebé halo tratamentu monitorizasaun ba sira ne’ebé mak
iha hela tratamentu ba moras lepra inklui fo akompañamentu ba sira ne’ebé iha
ospital nasional, no ita mos buka tuir fali pasiente ne’ebé mak drop out husi
aimoru MDT, no ita nafatin kontinua rotina monitorin tulun sira ho suplemen ba
sira ne’ebé mak ita hetan husi Palasiu no Centru Solidaridade sosial Munisipiu
ninian. Objetivu husi suplemen sira ne’e atu tulun pasiente sira ne’e nia
nutrisaun no balu mos ita fo ba familia kbi’it laek sira ne’ebé presiza duni
nesesidade,” hakotu nia.
Enkuantu
AEAL-TL nia programa seluk ne’ebé mak iha tulun pasiente lepra sira ne’ebé mai
ho tratamentu tarde bele ba ona iha grau defisiensia, Asosiasaun hanorin sira atu halo prevensaun
sedu ba sira nia defisiensia tanba barak mak hetan grave iha liman ain, husi ne’e
AEAL-TL nia servisu oinsa tulun sira atu la bele sai grave liu sai Defisiensia.
Jornalista
: Alex
Editor
: Média RKDTL
0 Comments