TUIR DADUS NUMERU LEPRA AS IHA DILI, BAUCAU, MANATUTU, ERMERA TINAN NE’E

 

Dili-07/06/2024-Média Defisiensia, tuir informasaun ne’ebé mak Ministeriu Saúde relata katak iha munispiu 3 mak numeru moras lepra sae, maibé iha tina inda ne’e  Asosiasaun Ema Afeta Lepra Timor-leste (AEAL-TL) simu tan informasaun husi MS katak kazu ema afeta moras lepra aumenta iha tina ne’e  husi munisipiu Ermera.

Ba Média Defisiensia Maneger AEAL-TL Ananias de Araújo iha nia intervista hatete, AEAL-TL hasoru hela problema relasiona ho kazu lepra ne’ebé sae as iha munisipiu 3 inklui Oecuse no iha tinan ida ne’e Ermera komesa aumenta, tanba ne’e liu husi problema sira ne’e mak AEAL-TL deside hakrak atu loke mos servisu ba iha Ermera ba tinan ida ne’e maske la iha fundus, maibé ho vontade voluntarimsu hodi bele hala’o atividade refer.

“AEAL-TL hasoru hela problema ida tanba iha area ne’ebé mak deside ona ba munisipiu 3 de’it mak moras lepra as, hanesan Dili Baucau, no Manatutu inklui Oecuse, mas na realidade ba tina ida ne’e komesa husi janeiru mai to’o iha maiu relata mai husi ermera entaun kazu lepra ne’e sae fali husi ermera, no ermera mak agora komesa sae fali, entaun kazu ida ne’e afeta mos ba labarik sira joven de’it, entaun AEAL-TL planu hela par oinsa bele hare ida ne’e no koko atu loke tan programa balu ba ne’ebá maske sein fundus mais ami ho voluntariu tanba ami nia ekipa mai husi ermera mos iha ona entaun ami koko mos ba iha ne’ebá. Dadaun ne’e ami iha kazu 5 husi ermera maibé kazu 5 ne’e ho idade 30 mai kraik, se ita hatene ona katak kuandu kazu ne’e husi ne’ebá husi area diferente entaun sei iha ema ne’ebé kona hela lepra maibé seidauk relata an, entaun ida ne’e servisu boot ba iha Asosiasaun Lepra para oinsa atu bele hare, tanba sira maioria husi Ermera mai halo tratamentu iha Dili deit entaun ida ne’e sai difikuldade tebes ba sira oinsa fila ba mai ba mai foti aimoruk, ida ne’e ami hanoin hela para oinsa loke servisu ida ba iha munisipiu Ermera,” dehan Manazer iha ofice AEAL-TL 07/06.

Nia hatutan, ba tinan ne’e SASCAS apoiu fundus ba sira hodi hala’o atividade ba iha munisipiu 3 hanesan Dili, Baucaun no Likisa, no ba oras ne’e sira nia ekipa destaka ona iha terenu hodi bele hala’o deit servisu iha fulan Juñu nia laran, atividade ne’ebé sira sei hala’o mak sosializasaun iha eskola, komunidade, familia sira oinsa atu deteinsaun ba protesaun sedu moras lepra.

“Ba tinan ida ne’e AEAL-TL nia ekipa destaka ona iha munisipiu 3, tanba hetan fundus husi SASCAS entaun ita komesa ona estabelse staff sira ba iha munispiu, iha munisipiu 3 mak ita atu kobre iha tinan ida ne’e no servisu la’o ona ba iha Baucau, Dili, no Likisa. Komesan ona kordenasaun no fulan jullu ne’e ita komesa ona atividade sira la’o iha munisipiu 3 dala ida, atividade ne’ebé ita sei hala’o iha munisipiu 3 ne’e mak ita hala’o sosializasaun ba eskola ba komunidade, familia oinsa mak bele prevensaun sedu ba moras lepra inklui detensaun sedu, detensaun sedu ne’e mak importante liu tanba ita hatene katak moras lepra dalaruma familia ida kona ona lepra automatikamente nia familia seluk ita tenki suspeta ona ne’ebé mak hela hamutuk ho sira, atu nune’e bele prevene sedu,” hatutan Ananias.

Nia salienta tan, husi Janeiru mai to’o Maiu sira programa nafatin konselin no tulun pasiente lepra sira ne’ebé sei iha hela tratamentu nia laran, no halo mos atividade apoiu suplemen ba pasiente lepra sira inklui familia vunerabilidade sira ne’ebé presiza tulun. Suplemen sira ne’e sira hetan ajuda husi Palasiu no balu husi Sentru Solidaridade Sosial.

“Husi Janeiro mai to’o iha fulan Maiu ne’e AEAL-TL nia programa nafatin konselin tulun pasiente sira ne’ebé halo tratamentu monitorizasaun ba sira ne’ebé mak iha hela tratamentu ba moras lepra inklui fo akompañamentu ba sira ne’ebé iha ospital nasional, no ita mos buka tuir fali pasiente ne’ebé mak drop out husi aimoru MDT, no ita nafatin kontinua rotina monitorin tulun sira ho suplemen ba sira ne’ebé mak ita hetan husi Palasiu no Centru Solidaridade sosial Munisipiu ninian. Objetivu husi suplemen sira ne’e atu tulun pasiente sira ne’e nia nutrisaun no balu mos ita fo ba familia kbi’it laek sira ne’ebé presiza duni nesesidade,” hakotu nia.

Enkuantu AEAL-TL nia programa seluk ne’ebé mak iha tulun pasiente lepra sira ne’ebé mai ho tratamentu tarde bele ba ona iha grau defisiensia,  Asosiasaun hanorin sira atu halo prevensaun sedu ba sira nia defisiensia tanba barak mak hetan grave iha liman ain, husi ne’e AEAL-TL nia servisu oinsa tulun sira atu la bele sai grave liu sai Defisiensia.

Jornalista                   : Alex

Editor                         : Média RKDTL

Post a Comment

0 Comments