Dili-02/08/2023-Media
Defisiensia, Komandante Jerál Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL),
Komisáriu Henrique da Costa hatete, PNTL prontu hatan iha Tribunál kona-ba
keixa ne'ebé ativista Ela Variana hato'o ona ba Ministériu Públiku.
Nia
dehan, PNTL prontu atu kolabora, maibé apela mós ba iha sidadaun hotu, labele
uza média sosiál ne'e tuir ema ida-idak nia hakarak.
"Sidadaun
hotu-hotu iha direitu karik hanesan polísia halo buat ruma, tuir sira katak ida
ne'e la loos, sira aprejenta ba iha Tribunál depois bolu ita hatan, ita sei la
ses husi lei, tanba lei ne'e ba ema hotu-hotu. Sidadaun, ita prontu atu
kolabora, atu apela mós ba iha sidadaun hotu, ita labele uza ita nia média
sosiál ne'e tuir ema ida-idak nia hakarak, maibé iha ne'eba tenke hatene katak
iha mós limitasaun, labele ida ne'e atu nune'e ameasa fali ema seluk ne'e la
loos," dehan KOMJER PNTL, Komisáriu Henrique ba jornalista sira hafoin
enkontru regulár ho Xefe Estadu iha Palasiu Prezidensiál Bairu-Pite.
Komandante
ne’e hatutan, bainhira ameasa ona ne'e, satan hanesan atu oho ne'e krime, tanba
ne'e polísia sei nafatin buka tuir, la'ós katak ba Ela Variana de'it, mas seluk
tan ne'ebé sei uza nafatin média sosiál nune'e fó ameasa ba ema seluk ne'e, sei
nafatin buka tuir nune'e hodi halo prosesu.
Nia
hatete, servisu defensór ne'e nia halo saida, nia defende ema, ne'ebé defensór
defende ba Ela Variana depois aprejenta ba mak PNTL hatan.
Tanba,
PNTL ne'e reprezenta governu, ne'ebé atu indiminijazaun ne'e lá'os ema ida husu
de'it dehan tenke selu ida ne'e, ne'e foti osan fó ba malu laiha ne'e liu husi
prosesu ida.
Molok
ne'e, Defensor Publiku, Sergio Dias Quintas, hateten, Ela Variana hatama
prosesu sivil ba Tribunal Dili hodi kontra atuasaun PNTL tanba konsidera
atuasaun membru sira hasoru Ela Variana la tuir lei.
Nia
dehan, Ela Variana lansa liafuan Ameasa hasoru Primeiru Ministru (PM) Kay Rala
Xanana Gusmão iha rede média sosial sei-dauk iha vitima ruma hato'o keixa.
Nune'e,
Defeza ne'e akompana Ela Variana mai iha Tribunal Dili atu rejista prosesu
sivil ida kontra estadu liu-liu ba PNTL.
Nia
dehan, prosesu sivil ne'ebe Ela Variana hatama iha tribunál la'os atu kontra
instutuisaun PNTL maibe kontra atuasaun ilisita ne'ebe mak membru polisia balun
halo hodi hamosu prejuizu patrimonial no naun patrimonial ba Ela Variana.
"Ohin
loron ha'u akompana alin Ela Variana hodi mai rejistu kazu ne'e iha Tribunal
Dili, ita espera katak, ba oin tribunal bele hasai Notifikasaun ba parte
kontrariu liu-liu ba PNTL", dehan nia ba Jornalista sira iha Tribunal
Dili, Kolmera Kinta (27/07)
Nia
hatutan, lei la admite atuasaun ilisita ne'e tanba PNTL ninia atuasaun sira
tenke bazeia ba lei, tanba ne'e mak alin Ela Variana konsidera atuasaun membru
polisia sira hasoru nia ilegal la tuir lei.
"Ho
ida ne'e mak ohin dader alin Ela Variana mai hatama prosesu sivil liu-liu
kona-ba prejuizu ne'ebe nia sente sofre, ho ida tribunal bele hare katak, bele
fo indemizasaun ou reparasaun ba lezada ne'e rasik", Nia hato'o
Nia
esplika, prosesu sivil ne'ebe Ela Variana hatama ba Tribunal atu kontra
atuasaun ilisita ne'ebe pratika husi membru polisia investigasaun kriminal
balun tanba ne'e prosesu kontra membru sira ne'e.
Nia
esklarese, prosesu sivil ne'e Ela Variana hatama ba Tribunal la hare ba membru
PNTL hira mak indentika, maibe prosesu sivil ne'ebe Ela Variana hatama kontra
atuasaun ilisita ne'ebe membru PNTL sira pratika.
"Ha'u
espera prosesu sivil ne'e alin Ela Variana hatama ba Tribunal ne'e prense ona
ninia formalidade, ne'ebe ba oin parese tribunal bele notifika PNTL mak sei mai
tribunal hodi defende atuasaun ilisita ne'ebe pratika husi membru polisia
sira", Nia relata.
Denunsia
Publiku ba MP
Purtantu
Defeza ne'e hateten, alin Ela Variana hatama tiha prosesu sivil ba Tribunal
Dili. No sei hatama tan prosesu ida ba Ministeriu Publiku hodi halo denunsia
publiku kriminal hasoru membru PNTL balun.
Nia
dehan, Ela Variana halo denunsia ba Ministeriu Publiku tanba iha semana kotuk
Ela Variana halo deklarasaun katak, membru polisia ne'e halo kapturasaun iha
tendensia bele pratika abuzu poder.
"Alin
Ela Variana halo denunsia ba Ministeriu Publiku hodi hatene dekobre abuzu de
poder ne'e halo husi membru polisia sira", Nia konklui.
Molok
nee, Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) husi Departamentu Investigasaun
kriminal Nasionál (DIKN) Indentifika ona ativista feto ID Facebook "Ela
Variana" ne'ebé lansa liafuan Ameasa hasoru Primeiru Ministru (PM) Kay
Rala Xanana Gusmão iha rede média sosial.
Autoridade
seguransa PNTL foti ativista ID Facebook
Ela Variana ne'e iha loron 12/07 tuku 08:00 dader iha nia rezidensia uma aluga
ida besik iha area Universidade da Paz
(UNPAZ) Manleu, Postu Administrativu dom Aleixu Munisipiu Díli.
Tuir
informasaun ne'ebé jornal INDEPENDENTE asesu katak, bainhira ekipa PNTL too iha
rezidensia nia hela ativista feto Ela Variana la kopera ho autoridade seguransa
hamosu diskusaun, durante minutu 20 nia laran ikus mai sidadaun feto ativista
ne'e kopera, depois ekipa PNTL transporta ho kareta ba iha Departamentu
Investigasaun Kriminal Nasional (DIKN) nia fatin iha tuku 10:00 hodi submete na
peosesu indentifikasaun iha kuartel Jeral PNTL Kaikoli Díli.
Asaun
Autoridade seguransa PNTL bazeia ba konteudu informasaun ne'ebé ativista feto ho ID Facebook 'Ela Variana'
lansa iha rede sosial Facebook.
“Prontu
oho Xanana neebé hahalok malkriadu bá inan feton sira ka lae? Sé la brani,
entaun, keta hatudu liman moos bá povu kiik neebé hanesan ho ita-boot,”
komenáriu husi Ela Variana iha média sosial Facebook.
Tanba
ne'e PNTL halo asaun foti sidadaun feto ativista ne'e lansa iha rede sosial,
deskonfia iha relasaun ho atuasaun PNTL nian hasoru sidadaun MJ, nuudár nain bá
ID Facebook Jonn Malic, neebé ekipa PNTL husi Departamentu Investigasaun Kriminál halo tiha ona identifikasaun iha loron
segunda 10/07 foin lalais.
“Ita
ezíje justisa! Sé deit mak sala, tenke prosesu, tansá, lider nee husik lívre,”
Ela Variana hateten tán iha rede sosial fecebook.
Hafoin
ekipa PNTL husi Departamentu Investigasaun Kriminal Nasional (DIKN) halo tiha
prosesu indentifikasaun foti tiha sidadaun feto ativista ID Facebook 'Ela
Variana' hodi liberta haruka fila ona ba uma.
Oras
nee dadaun, Investigadór sira halo hela identifikasaun bá Ela Variana, hodi
buka hatene didiak postájen sira nee, ninian duni ka laós.
Intervista:
Alexandre Salsinha
Editor:
Alexandre Salsinha
0 Comments