Dili-08/05/2025-Média Defisiensia,
Movimentu Tane A'as Lian Suku (MOTALIS) relaiza komunikadu relasiona ho Autoridade
Lokal sira hanesan Administradór Postu Lete-Fuho ho Xefe Suku Katrai-Kraik no
membru konsellu suku balun iha Munisipiu Ermera hala’o konkordansia ho kompania
CCECC iha loron 01 fulan Março tinan 2025 atu kee fatuk (Quarry Asdan), laiha
konkordansia maioria husi komunidade hotu, autoridade uza nia kompetensia hodi
oferese fatuk gratuitamente ba kompanIa refere.
Porta
Voz Albano de Deus, hanesan Juventude Intelektual, hatete lamenta tebes ho
desizaun ne’ebé Autoridade Lokal sira
nian, la koerensia no inkonstituisional hodi fó impaktu ba sosiedade hotu.
“Ami
husi Movimentu Tane A'as Lian Suku Katrai-Kraik la konkorda tebes ho desizaun Autoridade
Lokal sira nian ne'ebé la koerensia no inkonstituisional no sei fó impaktu ba
sosiedade hotu ho modelu dezemvolvimentu la garantia ba nia sustentabilidade ba
tempu naruk, Bazeia ba konkordansia la iha fundamentu prinsipal ruma. Tanba ne’e
ami la menta tebe-tebes ho alargamentu dalan ida ne'e tanba kompanña kee
estraga kintal komunidade sira nian hahu husi Aimeta to'o Manukoliria ho
Baulisuria ho distansia kilometru 8 km gratuita sem indeminizasaun ruma tanba
obedese ba desizaun autoridade sira nian”, Dehan Porta Voz Albano Iha Jardin 5 de Maio Kolmera Dili, 08/05.
Porta
Voz hatutan tan, Razaus fundamentu ne'ebé MOTALIS observa katak atividade ne’ebé
kompania hala’o fó vantajen ba Autoridade lokal ho membru konsellu sira balu
maibé komunidade sira kontinua hetan dezvantajen husi kompania tanba la kria
infraestrutura iha suku refere, maibé kompania ateru de’it rai mean hodi asesu ba
tula fatuk sira iha suku Katrai-Kraik.
“Razaus
fundamentu ne'ebe Movimentu Tane A'as Lian Suku Katrai-Kraik hakarak halo
Konferensia ne'e, husu ba kompania atu dezine fila fali akordo ne'ebe badu ona
tanba ami haree husi nia vantajem ho dervantajem sira hanesan tuir mai;
Vantajem ba Administradór, Xefe suku ho membru konsellu suku sira hotu iha Suku
Katrai-Kraik, tanba hetan subornu husi kompanña CCECC, depois autoridade uza
nia poder autoritaria. Kompania CCECC mai tula fatuk gratuita hodi atinji nia
projeitu depois governu hasai tan povu nia osan hodi halo pagamentu ba kompanñaa
refere. Dezvantajem ba Kompania CCECC ateru de'it dalan ho rai mean maibé la
halo valeta no ponte ki'ik no muro protesaun hodi salva rai no bele fo
asesibilidade ba komunidade sira bota, tamba ami hare husi akordo ida ne'e la
mensiona ezizensia sira komunidade nian. Kompania CCECC ne'e ke'e ai ateru ba
rai ne'e impaktu bo'ot kuandu udan bo'ot rai sei halai no rai sei monu no fó impaktu
negativu ba komunidade sira nia propriedade privadu. Kompañia CCECC mak ke'e no
tula fatuk gratuita basa fatuk ne'ebé kualidade tebes, hodi finansia nia
progresu iha projeitu, komunidade sira nafatin la sente benefisia husi fatuk
ne'ebé faz parte hanesan rekursus naturais. Kompañía CCECC alargamentu ba dalan
ida ne'e sei fó impaktu bo'ot liu ha komunidade sira liu husi kanal
eletrisidade ne'ebé agora daudun komunidade sira asesu ba tanba iha hotu
estrada leten, banhira udan bo'ot rai sei monu kanal eletrisidade sei monu hotu
no lori risku ba komunidade Aldeia Baulisuria ho Manukoliria”, Tenik Porta Voz.
Entretantu,
objetivu husi komferensia ne'e, husu kopanña no Autoridade Lokal sira hotu atu
retira fila fali akordu ida ne'ebé halo ona iha dia 01 de março 2025, no bele
reve fila fali akordu ne'e. Atu parte hotu hotu partisipasaun maximu no hola
desizaun koletivu. Autoridade kompetente sira atu tetu no analiza klean kona-ba
alagramentu ba dalan ida ne'e nia progressu no dezafiu sira hotu.
Rekomendasaun
ba Parte Kompetente sira hanesan Obras Públiku Munisipiu Ermera atu halo
fiskalizasaun ba modelu dezemvolvimentu ne'ebé lori perigu ba komunidade. Empreza
públika Eletricidade EDTL Munisipiu Ermera imediatamente halo monitorizasaun
ativu ba kompanña refere. Prezidente Autoridade Munisipio Ermera toma
responsabilidade atu xamada atensaun ba Autoridade Lokal hanesan Administradór
Postu Lete-Foho no Xefe Do Suku Katrai-Kraik atu foti desizaun tenke análiza
grau ba grabidades husi dezisaun ne'ebé la koerensia. Orgaun reprezentate povu
iha uma fuku Parlamentu Nasional liu liu ba komisaun ne'ebé tarata assuntu ba
infrasestrutura atu halo fiskalizasaun imediatamente ba akordu ne'ebé mak autoridade
lokal sira halo ho kompania.
Jornalista : Geraldino Magno
Editor :
Média RKDTL
0 Comments