Dili- 10/03/2025 Média Defisiénsia- Istoria moruk Anselmo mai husi Munisípiu Ermera Postu Administrativu Ermera,Suku Ramerhei, no AldeiaTimlele buras, no dadaun ne’e hela iha Manleuana. Moris fofoun husi inan nia knotak ho kondisaun di’ak maibé liu tiha fulan ida hetan asidente hanesan ahi han ain sorin parte karuk la rekupera ikus mai hetan duni difisiénsia ain

Tuir Anselmo José M. da C. Martins hatete fou-foun moris mai ho kondisaun ne’ebé di’ak, maibé liu tiha  fulan ida hetan asidente iha tinan 1998 fulan Novembru  depois Apa ho maun  ba ku’u  tia kafe no Ama ba fase tiha ropa iha mota laran.

“Ha’u hetan asidente ne’e susar tebes atu lori ba ospital hodi halo tratamentu tanba iha momentu ne’ebá situasaun sei funu hela entaun apa ho ama kura uza aimoruk tradisional de’it maibé la rekupera. Tanba situasaun manas ami tenke halai sai ba subar iha ai-laran nune’e asegura ami nia moris.” Dehan Anselmo José M. da C. Martins

Nia hatutan momentu ida ne’e tama ona ba tinan 1999 sei funu hela, entaun família deside tenke halai sai ba subar iha ai-laran nune’e bele salva moris husi funu refere entaun labele hetan tratamentu husi ospital tanbá situasaun sei manas

“Ikus mai funu remata iha 1999 depois tama ba tinan 2000, mak Apa ho Ama nafatin iha domin ne’ebé bo’ot tebes buka dalan oioin lori ha’u ba ospital Nasional Guidu Valedares, atu halo tratamentu. Maibé doutor/a sira la konsege operasaun ba ha’u nia ain tanbá afeita hela moras sarampu.” Dehan nia

Nia haktuir depois tama fali ba iha tinan 2012  apa ho ama nafatin ho fu’an bo’ot buka dalan oioin ba halo tratamentu iha ospital Nasional Guidu Valedares hetan duni operasaun maibé la konsege rekupera ikus mai nafatin ho defisiénsia  fiziku ain parte sorin karuk.

“Durante ha’u hetan defisiénsia sempre hetan diskriminasaun husi familia sira ho komunikasaun ne’ebé la uza termologia ne’ebé  lo’os no dignu entaun sira bolu ha’u uza liafuan mak alizadu no ain aat. Maibé iha momentu ne’ebá ha’u simu de’it tanbá seidauk komprende kona-ba defisiénsia entaun ha’u mós la foti asaun hasoru família no ema seluk.” Nia informa

Nia informa maibé agora mós nafatin hasoru diskriminasaun husi familia sira bolu nafatin ho liafuan alizadu no ain-at entaun sente laran moras los hasoru liafuan sira hanesan ne’e husi familia rasik. Liafuan sira ne’e nafatin akontese tanbá familia no kolega balun menus informasaun asuntu defisiénsia.

“Maske hasoru liafuan hanesan ne’e ha’u kontinua nafatin hala’o estudu iha pre-Sekundario 10 de Dezembro Comoro Dili iha 2017, remara iha 2019 no kontinua Ensino sekundario iha 2020, iha Eskola Teniku Vokasionál Santu António Metinaru Dili no ha’u remata ha’u nia estudu iha tinan 2023 nia laran ha’u la kontinua estudu iha Universidade tanba menus ekonomia.” Nia afirma

Nia afirma daudaun ne’e tuir formasaun husi ONG sira hodi amenta koiñesementu no kapasidade maske ho kondisaun defisiénsia maibé nafatin aprende hodi luta ba nia Futuru, ain mak defisiénsia maibé kakutak la defisiénsia.

Nia esplika liután maske durante ne’e bele infrenta dezafiu oioin maibé ida ne’e hanesan pergunta ida ba ita nune’e labele lakon konfiansa atu aprende tanba liu husi aprende foin bele hetan susesu. Susesu ne’ebé ha’u hetan mak dadaun ne’e hala’o hela servisu iha Radio RKDTL, sente kontente tebés tanba bele fasilita ona ba presiza loro-loron no liu husi servisu ida ne’e bele halakon ona presaun durante ne’e infrenta iha moris tomak.

Jornalista : Anselmo Martins

Editor       : Média RKDTL

 

Post a Comment

0 Comments