Primeiru-Ministru,
Kay Rala Xanana Gusmão hasoru malu ohin, loron 21 fulan-novembru 2024, ho
Reprezentante Espesiál Austrália nian ba Projetu Greater Sunrise, Steve Bracks,
iha Palásiu Governu, Dili. Iha enkontru ne’e hetan mós partisipasaun husi
Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus no Interlokutór Timor-Leste nian ba
Projetu Greater Sunrise, Agio Pereira, no Ministru Petróleu no Rekursus
Minerais, Francisco da Costa Monteiro.
Sorumutu
ne'e ho objetivu atu analiza situasaun atuál projetu nian no promove diálogu
kona-ba pasu sira tuirmai, hafoin entrega estudu konsetuál ne'ebé elabora hosi
Wood Australia ba konsórsiu dezenvolvimentu kampus Greater Sunrise (Sunrise
Joint Venture), ne'ebé kompostu hosi TIMOR GAP (56,6%), Woodside (33,44%) no
Osaka Gas Australia (10%). Estudu konsetuál ne’e identifika opsaun sira ne'ebé
di'ak liu ba dezenvolvimentu, prosesamentu no komersializasaun gás ne'ebé hasai
hosi Greater Sunrise, projetu estratéjiku ida ba Timor-Leste, ne’ebé konsidera
esensiál ba kreximentu ekonómiku sustentável país nian.
Durante
sorumutu ne’e, parte sira diskute kona-ba formas atu maximiza benefísius
projetu nian ba nasaun rua ne’e, ho foku ba implementasaun infraestrutura
ne’ebé garante transporta gás ba kosta súl Timor-Leste nian, prioridade
nasionál ida ho impaktu signifikativu ba dezenvolvimentu ekonómiku no sosiál
nasaun nian.
Hafoin
sorumutu, Steve Bracks hatete ba jornalista sira katak ida-ne'e "enkontru
ida ne'ebé di'ak tebes", "atu avansa kampu gás Greater Sunrise no atu
garante katak ami iha pozisaun ne’ebé loos atu hala'o projetu ida-ne'e."
Steve
Bracks subliña importánsia hosi estudu konsetuál ne'ebé hala'o hosi Wood,
ne'ebé "klaru tuir komérsiu konfidensiál" hela, maibé hanesan
"pasu importante ida hodi lori projetu ida-ne'e ba oin no hetan apoiu ba
ninia implementasaun."
Reprezentante
Espesiál Austrália nian reforsa kompromisu Governu Austrália nian atu apoia
projetu ne’e, hodi dehan katak “hanesan ohin ha’u dehan ba Primeiru-Ministru,
Austrália prontu ona, ami-nia Governu prontu atu ajuda no fó apoiu ba
realizasaun projetu ida-ne’e”.
Konkluzaun
hosi estudu konsetuál no kontinuasaun hosi negosiasaun sira entre Timor-Leste
ho Austrália nu’udar pasu importante ida hodi hametin parseria estratéjika
entre país rua ba dezenvolvimentu Greater Sunrise nian, ho foku ba
dezenvolvimentu sustentável no progresu ekonómiku ba nasaun rua ne'e.
0 Comments